Fark Yaratan Röportaj bölümümüzün sekizinci konuğu 14. Sezon Fark Yaratanımız Kadınlar Matinesi’nin kurucusu Nesteren Şencan Görgülü. Kadınlar Matinesi ile ikinci el pazarında süregelen eril anlayışı değiştirmek üzere harekete geçen Nesteren Şencan Görgülü, alıcının ve satıcının kadın olduğu mezatlarla paylaşım ekonomisine katkı sağlarken kadınların güçlenmesi içingelir sağlayabilecekleri bir ortam oluşturarak onlara destek oluyor. Mezatların yanı sıra bagaj satışları, pop-up store’lar gibi çeşitli etkinliklerin de düzenlenmesine öncülük eden Nesteren Şencan Görgülü ile çalışmalarını konuştuk. 

Kadınlar Matinesi’nin kurucusu olarak 7 Haziran’da kamuoyuyla paylaştığımız üzere 14. Sezon Fark Yaratanlarımızdan biri seçildiniz, tekrar Fark Yaratanlar ailemize hoş geldiniz. Ayrıca röportaj teklifimizi kabul ettiğiniz için de teşekkür ederiz. Henüz sizinle bu röportaj aracılığıyla yeni tanışacak olan okuyucularımız için kendinizden bahsedebilir misiniz?

1963 yılının 21 Aralık gününde Adana'da doğdum. Yedi yaşıma kadar da ailemle Adana'da yaşadım. Ailenin en küçük çocuğuyum. Annem çok eğitimli ve hırslı bir kadındı. İki üniversite mezunu olmasına rağmen, biraz Balkan göçmeni bir eş, biraz da art arda dünyaya getirdiği dört çocuk nedeniyle çok kısa süren bir iş hayatı olmuş. Zannederim hırsının en önemli nedeni, yüksek bir eğitime rağmen, iş hayatında bir kariyer inşa edememesi. Ağabeylerimin eğitimine ilkokuldan lise bitimine kadar doğrudan müdahil oldu. Bu süreçteki en büyük motivasyonu, akademik başarısı çok yüksek çocuklar yetiştirme arzusuydu.

Elbette ilkokula başlayınca sıra bana da geldi. Annem bir gün okuldan eve geldiğimde karşısına alıp beni çalıştırmak istedi. Annem anlatıyor, bense annemin anlattıklarına "Ama neden?" diye karşılık veriyorum. Sonunda güzel bir dayak yedim annemden. Ve o gün anladım ki, "Ama neden?" sorusu çok mühim bir soru! Tabii, annem bir daha beni çalıştırmadı. Ben de olması gerektiği gibi, kendi kendime okul hayatımı yönettim. Üniversite çağına geldiğimde artık Siyasallı’ydım. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'ni bitirdikten sonra aynı kürsüde yüksek lisans yaptım. Çocukluğumun "Ama neden?" sorusunu, on beş yaşımda keşfettiğim "Bu böyle olmak zorunda mı?" sorusuyla harmanlayıp üniversite yıllarımın bana kazandırdığı geniş bakış açısı sayesinde, dünyayı, olayları, olanları çok daha objektif bir biçimde değerlendirme yetisi elde ettim.

Yüksek lisans yıllarımdan başlamak üzere 30 yıl boyunca pazarlama alanında çalıştım. Reklam, PR ve ardından özellikle KOBİ'lere verdiğim pazarlama danışmanlığı boyunca yerli, yabancı, büyük, küçük pek çok firma için pazarlama yol haritası hazırladım. Öğrenmeyi seven bir öğrenci olarak aldığım eğitimlerle ICF onaylı, Türkiye'nin ilk diplomalı 1.200 mentorundan birisi oldum. Elbette yine pazarlama konusuna yoğunlaşmıştım. 

Kendimle ilgili "olma" çabasında beni motive eden üç karakter özelliğim olduğunu söyleyebilirim. Öncelikle hak temelli mücadele, sonrasında ise yirmi beş yıllık vejetaryenlik ve ikinci el eşya kullanımı. Ben tüm insanların doğuştan eşitliğine, toplumsal cinsiyet eşitliğine, yaşadığımız dünyanın sadece biz insanlara ait olmadığına ve aşırı tüketim kültürünün insanların ruhlarını yıktığına inananlardanım.

Okuyucularımızla Kadınlar Matinesi’nin niçin kurulduğunu, hangi sorunlara çözüm üretmek üzere çalışmalar gerçekleştirdiğini paylaşabilir misiniz?

Pazarlama danışmanlığım boyunca, kişilik değerlerim gereği, sanayici KOBİ'lere hizmet vermeye özen gösterdim. Yani tüketimin değil üretimin yol haritasını çizebilmekti benim için önemli olan. Sıkı bir ikinci el eşya kullanıcısıyım zira. Günlerden bir gün, 2012 yılında yolum Feriköy'deki bit pazarına düştü. İkinci el giysiler, eski objeler, kitaplar, plaklar... Adeta cennetten bir köşe. Evime de çok yakın. Neden ben de satmayayım dedim kendi kendime. Zaman içerisinde koleksiyonunu yapmaktan vazgeçtiğim oldukça fazla eşyam vardı. Kısa bir süre içinde ben de pazarın satıcısı olmuştum. Hem ihtiyaçlarımı pazardan karşılıyor hem de fazlalıklarımı satıyordum.  Bir süre her şey pek güzel, pek toz pembeydi. Ama zaman geçtikçe, baktığım resmin arkasında çok farklı bir realite olduğunu fark ettim. İkinci el eşya pazarı hiç de eşitlikçi bir alan değildi. Cinsiyetçi, kaba, hoyrat, ötekileştirici bir dilin hakim olduğu bir iklimden söz ediyorum. Elbette bu gerçeklik canımı çok sıktı. Ne yaparsam bu gerçekliği değiştirebilirim, erkek egemen oyunu bozabilirim ve hatta bu oyunu kadınlar lehine nasıl tekrar kurabilirim diye düşünmeye başladım. Düşünme sürecim tam dört yıl sürdü. 2016 yılına geldiğimizde kafamda çok net bir proje vardı: bir eskici kadınlar platformu kurmak. Tüm faaliyetlerinde eskici kadınların başat olduğu, ikinci el eşya pazarında ezberleri bozacak bir sosyal girişim! Adı da Kadınlar Matinesi olsun dedim. Tıpkı çocukluğumuzun gazinolarındaki matineler gibi. Birlikte kurulan sofranın etrafında hep birlikte eğlenen kadınların resmi, ismimize ilham oldu. Ama ondan bir farkla; bu Kadınlar Matinesi'ndeki kadınların her biri ikinci el eşya pazarında birer ekonomik aktör olacaktı. KM'nin bir sosyal girişim projesi olabilmesi için dört yıllık hazırlık döneminde ciddi bir çalışma yapmıştım. Kadınlar Matinesi, ikinci el eşya pazarındaki cinsiyetçi kültürü kadınlar lehine değiştirerek kadınların bu pazarda erkeklerle eşit bir ekonomik aktör olmasını sağlayarak toplumdaki bir probleme çözüm sağlıyor. Kadınların gelir elde etmesiyle kadın istihdamı yaratıyor. Kopyalanabilir bir model olması da onun yaygınlaşma gücünü artırıyor. Kurulduğu ilk günden itibaren Kadınlar Matinesi'nin varoluş amacını şöyle tarif ediyoruz: ikinci el pazarında faaliyet gösteren amatör ya da profesyonel kadın satıcılara yeni satış kanalları açmak, kadınların gelir elde ederek güçlenmelerine katkı sağlamak, kadın istihdamı yaratmak, paylaşım ekonomisine sunduğu katkıyla da evrene borcunu ödemek.

Bir mezat günü nasıl gerçekleşiyor? Adım adım bize bu günü anlatabilir misiniz?

Kadınlar arası mezat, yani alıcının da satıcının da kadın olduğu mezat modeli bizim ilk etkinliğimiz. Zannediyorum ki, hala bir örneği yok.  Belirlenen mezat tarihi için öncelikle veri tabanımıza duyuru yapıp ilk başvuran on kadını satıcı olarak belirleriz. Mezat günü, mezatın başlama saatinden en az iki saat önce mezat alanında hem alıcı hem de satıcı kadınlarla bir araya gelip ortak dükkanımızı bir mezat salonu haline getiririz. Mezata gelen dostlarımızın evlerinde hazırladığı düşük maliyetli yiyeceklerle ortak soframızı kurarız, çayımızı demleriz, sohbet eşliğinde yemeklerimizi yeriz. Sonra işin alışveriş kısmına geçeriz. Her bir satıcıya ayrılan 20 dakikalık süre içerisinde satıcının getirdiği eşyaları açık artırma ile satışa sunarız. Mezatımızın en çarpıcı özelliği çok hızlı olmamızdır. Buna mecburuz, çünkü mezat boyunca ortalama 750 parça ürünü alıcıya sunmak ve satışını sağlamak zorundayız. Bu da ancak çok sıkı bir disiplinle oluyor. İşte bizi "erkek" mezatlarından ayıran bir önemli özellik daha. Diğer mezatlarda olan salondan çıkmak, telefonla konuşmak, mezat ortasında gitmek gibi şeylere asla izin vermeyiz. İlk satıcıyla son satıcının eşit şartlara sahip olabilmesi için hesaplaşma işini de mezatın bitimine bırakırız. Mezatın bitiminde yine hep birlikte salonu toplarız, temizliğimizi yaparız, arkadaşlarımızın eşyalarını imeceyle bavullarına yerleştiririz. Satıcılar, satıştan elde ettikleri gelirle ya mezattan ihtiyaçları olan ürünleri alır, ya da filesini doldurup akşam evinin yolunu tutar.

Düzenlediğiniz mezatlarda herkes satıcı ve alıcı olabilir mi?

Elbette, her kadın mezatlarımızda alıcı olabilir. Ama satıcı olabilmesi için biraz daha titiz davranmak zorundayız. Evet, biz ikinci el eşya satan bir grubuz, ama yedi yıldır çoğalarak büyümemizin ardında sıkı sıkıya bağlı olduğumuz prensiplerimiz, ritüellerimiz var. Bunlardan en önemlisi ortaklaşma ve dayanışma. Bizim için birlikte düşünmek, birlikte çalışmak ve birlikte kazanmak vazgeçilmez bir değer. Aramıza yeni katılan arkadaşlarımızın bu değerleri bizimle birlikte egzersiz etmelerini bekleriz.

Sizce kadınların kendi paralarını kazanmaları neden önemli?

Elbette bedensel ya da zihinsel gücü müsait olan herkesin kendi parasını kazanması çok önemli. Ama kadınların para kazanması çok daha önemli. Erkek egemen dünyanın erkek egemen hegemonyasından kurtulmanın tek yolu kadının kendi parasını kazanmasıdır bana göre. Para maalesef öyle bir güç ki, kim parayı veriyorsa egemenlik hakkı onun oluyor. Geçenlerde depremzede kadınlarla buluşmak için Malatya'da bir konteyner kente gittim. Kadınlar para kazanmak istiyor. Neden? Kimisi çocuğunu dershaneye göndermek, kimisi de çocuğunu servise bindirebilmek için. Kocaların ya yeterli parası yok ya da bu paraları gereksiz görüyor. Oradaki depremzede kadın bunun farkında ve benim para kazanmam gerekir diyor.

Kadınlar Matinesi aynı zamanda paylaşım ekonomisine katkı sunuyor ve doğanın korunması için destek oluyor. Bunu nasıl gerçekleştiriyor?

İkinci el eşya kullanan ve satanlar, yaşadığımız dünyanın daha iyi olmasına katkı sağlayarak evrene olan borcunu ödüyor diye düşünüyorum. Sadece ben değil, dayanışmamızdaki diğer kadınlar da aynı düşüncede. Biz aynı zamanda yeni bir ekonomik model yaratarak paylaşım ekonomisinin bir parçası olduk. Son yılların bir modası var; fast fashion, yani hızlı moda. Kalitesiz kumaşlardan üretilen koleksiyonlarla özellikle gençlik markalarını satan mağaza vitrinleri neredeyse her ay yenileniyor. Elbette önemli kısmı satılıyor, satılmayan kısmı da marka için hiç önemli değil. Zaten kârının tamamını satılanlarla elde ediyor. Kalanlar ne mi oluyor? Fakir 3. Dünya ülkelerine çöp olarak gidiyor. Yani geriye dönüştürmeye bile gerek duyulmuyor. Daha yolda giderken yırtılıp çöp haline gelen bu giysi atıkları mı yoksa ineklerin çıkardığı gazlar mi evrenin başına bela diye sormadan edemiyor insan.

Siz, Kadınlar Matinesi’nin kadınlar üzerindeki etkilerini nasıl gözlemliyorsunuz? Bu konuda neler paylaşmak istersiniz?

Kadınlar Matinesi’nin kadınlar üzerinde yarattığı etkiler kişiden kişiye değişmekle birlikte ortak bir alanda kümelenmiş olan duygular var. Yalnız olmadığını hissetmek, kendini güvende hissetmek, bir arada olmanın gücünü keşfetmek, kendini koşulsuz emanet edebilmek. Bunlar kadınların kendilerini güçlü ve iyi hissetmelerini sağlayan etkiler. Bunun yanında ikinci el eşya kültürünün oluşturulması ve yaygınlaştırılması yaratılan en önemli etkilerden biri. Bir de kadınların gelir ederek güçlenmelerine katkı sağlamak, Kadınlar Matinesi’ne ikinci el eşya pazarında rekabeti neredeyse imkansız bir alan yaratmış oluyor.

Çalışmalarınızı duyan kadınlardan sıklıkla Kadınlar Matinesi’nin modelini kendi bulunduğu bölgede hayata geçirmek isteyenler oluyor. Bununla ilgili bilgi almak isteyenler size nerelerden ulaşabilirler?

Bize ulaşmak için Kadınlar Matinesi'nin Facebook ve Instagram hesaplarının kullanabilirler.

Çalışmalarınızda okuyucularımızın size destek olabileceği alanlar var mı? Kadınlar Matinesi için, çalışmalarınıza katkı sunmak için neler yapabilirler?

Bize destek olmak isteyen dostlarımız yenilikçi ve yaratıcı satış kanallarına ulaşmak konusunda katkı sağlayabilir. Mezat bizim en eski etkinliğimiz olmakla birlikte yedi yıldır kamusal alanlar, tarihi mekanlar, boş duran dükkan ve benzeri mekanları kullanarak kadınların ikinci el eşya satışını destekliyoruz.

Okuyucularımıza iletmek istediğiniz son bir mesajınız var mı?

Daha iyi bir dünya için mutlaka kadın dayanışması, mutlaka paylaşım ekonomisi.

Körüz.Biz'in tüm çalışmalarına https://www.instagram.com/kadinlarmatine/ adresinden ulaşabilirsiniz.