Fark Yaratan Röportaj bölümümüzün dördüncü konuğu 9. Sezon Fark Yaratanımız Akdeniz Koruma Derneği’nin kurucusu Zafer Kızılkaya. Akdeniz Koruma Derneği; nesli tehlike altında olan türlerin korunmasına, izlenmesine ve bu türlerin yaşadığı ekosistemin restorasyonuna dair çalışmalar yürütüyor. 2010 yılından beri süren çalışmalarıyla Yeşil Nobel Ödülü olarak bilinen Goldman Çevre Ödülü’nü Türkiye’den kazanan ilk isim olan Zafer Kızılkaya ile derneğin çalışmalarını ve ödüle dair bilgileri bu röportajda bulabilirsiniz.
Merhaba, öncelikle röportaj teklifimizi kabul ettiğiniz için teşekkür ederiz. Henüz sizinle bu röportaj aracılığıyla yeni tanışacak olan okuyucularımız için kendinizden bahsedebilir misiniz?
Aslen inşaat mühendisiyim. Tüm yaşantım boyunca profesyonel deniz korumacısı olarak çalıştım. ODTÜ’den mezun olduktan sonra Endonezya’da dört sene araştırmacı ve su altı fotoğrafçısı olarak çalıştım. Daha sonra National Geographic Research and Expedition Committee’nin Asya Pasifik danışmanı ve fotoğrafçısı olarak 2007 yılına kadar çalıştım. Çok sayıda deniz koruma alanının belirlenmesi, yaratılması ve yönetilmesi konusunda araştırmalar ve film çekimlerinde yer aldım. 2010 yılında kurucu üyesi olduğum Sualtı Araştırmaları Derneği altında yazdığım projeyle Gökova Körfezi’nde balıkçılığa kapalı deniz koruma alanları ilan edilmesi sürecini başlattık.
Akdeniz Koruma Derneği’nin kurucusu ve aynı zamanda 9. Sezon Fark Yaratanlarımızdan birisiniz. Akdeniz Koruma Derneği’nin niçin kurulduğunu ve bu zamana kadar neler yaptığını bir de sizden dinleyebilir miyiz? Kadın balıkçıları desteklemek, avcılık dolayısıyla tehlikede olan deniz canlılarının, biyoçeşitliliğin korunması gibi farklı alanlarda uzun süredir devam eden çalışmalarınız mevcut. Derneğin çalışmalarından bahsedebilir misiniz?
2012 yılında bir grup deniz sevenler olarak Gökova Körfezi’nde ilan edilen koruma alanlarının etkin korunması, izlenmesi ve genişletilmesi düşünceleriyle Akdeniz Koruma Derneği’ni İzmir’de kurduk. Rahmetli Mustafa Koç da kurucu üyelerimiz arasındaydı. Ülkemizde denizel ekosistemlerin ve biyolojik çeşitliliğin korunması, bu sebeple deniz koruma alanları yaratılması ve yerel balıkçılara destek olunması ve sürdürülebilir balıkçılık yöntemlerinin geliştirilmesi amaçları Akdeniz Koruma Derneği’nin temel felsefesini oluşturuyordu. Gökova ve Datça-Bozburun bölgelerindeki kadın balıkçılara destek olduğumuz projeler ve daha da önemlisi “Deniz Koruyuculuğu” ismini verdiğimiz, balıkçılığa kapalı alanların korunması ve yasa dışı avcılığın engellenmesi amacıyla yerel balıkçıların görev aldığı bir denetleme sistemi kurduk. Hızlı botlarla yaptığımız denetlemelerde yasa dışı aktiviteleri belgeleyen koruyucular, bu kişileri uyarıyor veya Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü yetkililerine bildiriyorlar. Gökova Körfezi’nde bulunan ve kum köpek balıklarının üreme alanı olarak bilinen Boncuk Koyu’nu çevreleyen koruma alanı daha sonraki yıllarda genişletilerek tam korunmaya alındı. Burada Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığıyla birlikte akıllı kameralarla kum köpek balıklarını izliyoruz. Yine Gökova Körfezi ve sonrasında Kaş’a kadar olan bölgedeki Akdeniz foklarının kullandığı mağaraların izlenmesi ve korunması çalışmalarını yürütüyoruz. Son on yıl içerisinde hızla artan ve yerel denizel ekosisteme büyük zararlar veren Kızıldeniz kökenli istilacı balıkları balıkçılardan satın alarak restoranlara veriyoruz. Bu balıkların tüketilmesi konusunda kapsamlı bir proje her gün büyüyerek ilerliyor.
Geçtiğimiz ay Goldman Çevre Ödülü’nü kazandınız. Öncelikle, bu prestijli ödülü almaya hak kazananlardan biri olduğunuz için sizi tebrik etmek isteriz. Okuyucularımızdan bu ödülü ilk kez duyacak olanlar için Goldman Çevre Ödülü’nü biraz detaylandırır mısınız? Bu ödül kimlere verilir? Bu ödülün Akdeniz Koruma Derneği ve sizin çalışmalarınıza katkılarını nasıl görüyorsunuz?
Goldman Çevre Ödülü, 1990 yılından beri Amerika Birleşik Devletleri’nde yerleşik Goldman Ailesi tarafından verilen, çevre ve biyolojik çeşitliliğin korunması yanında yerel insanların yaşamlarına ve geçim kaynaklarına da önemli katkılar veren uzun dönemli koruma projelerine verilen bir ödül. Dünyadaki en büyük çevre ödülü olarak biliniyor ve her sene altı değişik kıta için veriliyor. Bu ödül ilk kez Türkiye’ye verilmiş oldu bu sene. Bu hepimiz için büyük bir gurur. Bu ödülün alınmasında Akdeniz Koruma Derneği, Tarım ve Orman Bakanlığı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, İç İşleri Bakanlığı, yerel su ürünleri kooperatifleri, Ege Üniversitesi ve Dokuz Eylül Deniz Bilimleri Enstitüsü olmak üzere çok sayıda kurum ve insanın katkısı oldu. Dolayısıyla bu ödül Akdeniz Koruma Derneği’nin liderliği ve ülke olarak çok sayıda kişinin katkısıyla ülkemize gelmiştir. Ödül sonrasında çok sayıda uluslararası kurum tarafından yakın takibe alındı yaptığımız projeler. Yeni ortaklıklar, fon imkanları ve yapılan projelerin büyümesi imkanlarımızın artacağını öngörüyoruz. Birlikte çalıştığımız bakanlıklarla daha yakın ve uzun dönemli projeler geliştirmek için bu ödülün büyük bir fırsat olduğunu düşünüyoruz.
Derneğiniz kapsamında yapılan çalışmalara okuyucularımızın ne gibi katkılar sunabileceğinden bahsetmek ister misiniz? Çalışmalarınızda gönüllü olarak yer almak mümkün mü?
Yaptığımız çalışmalarda gönüllülerin katılabileceği alanlar ve çalışmalar var. Bunları web sitemizden takip edebilirler. Bunun yanında yapabilecekleri en önemli şeyler içerisinde tükettikleri balıkların yasal boyda olup olmadığı, yasa dışı yollarla avlanıp avlanmadığı konusunda titiz davranabilirler. Yine yasa dışı avcılıkla ilgili gördüklerini ihbar etmeleri çok önemli.
Okuyucularımıza iletmek istediğiniz bir konu varsa son mesajınızı da alabiliriz. Okuyucularımızın dernek çalışmalarınız için yapabileceği başka şeyler var mı?
Yasadışı avcılıkla ilgili mücadelede herkese ihtiyacımız var. Nerelerde balıkçılık yapılabilir ve hangi tür av araçları yasaldır; balık satış noktalarında aldıkları balığın boyu, zıpkınla avlanmış balık olup olmadığı, bunlara dikkat ederek denizleri korumak adına büyük katkıları olabilir.
Akdeniz Koruma Derneği'nin tüm çalışmalarına https://akdenizkoruma.org.tr/ adresinden ulaşabilirsiniz.